REGERINGSVORMIGEN EN CORONACRISIS
De regeringsvormingen na 26 mei 2019
Even het geheugen opfrissen (1).
Op 26 mei 2019 waren er in België regionale, federale en Europese verkiezingen.
Minister-president Oliver Paasch II won de sprint met de eedaflegging van de regering van de Duitstalige Gemeenschap op 17 juni 2019. Daarop volgde de Brusselse Hoofdstedelijke regering Vervoort III op 18 juli. De Waalse regering Di Rupo III legde de eed af op 13 september en de Franse Gemeenschapsregering Jeholet op 17 september. Minister-president Jan Jambon sloot de vorming van de deelstaatregeringen af met de eedaflegging van de Vlaamse regering op 2 oktober.
Doch de vorming van de federale regering verloopt stukken moeilijker.
Ter herinnering. Met het vertrek van de N-VA wegens de onenigheid met het VN-Migratiepact (Marrakeshpact) op 9 december 2018 geraakte de regering Michel haar meerderheid kwijt (Michel II). Desondanks bleef ze functioneren, vanaf 21 december 2018 weliswaar als een regering van lopende zaken en overbrugde ze de verkiezingen; bij het vertrek van Michel op 27 oktober 2019 werd hij vervangen door Sophie Wilmès (regering Wilmès I).
Reeds op 30 mei 2019 stuurde de koning Didier Reynders en Johan Vande Lanotte als informateurs in het veld om de toestand af te tasten; zij legden hun verslag neer op 7 oktober 2019. De als preformateurs op 8 oktober uitgezonden Geert Bourgeois en Rudy Demotte gaven hun opdracht zonder resultaat terug op 5 november 2019. Daarna volgden nog twee informatierondes: eerst die van Paul Magnette (5 november 2019 – 10 december 2019), daarna die van Joachim Coens en Georges-Louis Bouchez (10 december 2019 – 31 januari 2020).
Aanvankelijk leek koninklijk opdrachthouder Koen Geens (31 januari 2020 – 11 februari 2020) op basis van het verslag van zijn voorgangers in zijn opdracht om een regering te vormen met deelneming van PS en N-VA te lukken. Doch PS-voorzitter Magnette blies de besprekingen in de media op, zodat Koen Geens zijn opdracht dezelfde dag teruggaf aan de koning. Politicoloog Carl Devos gaf als commentaar over de manier waarop PS-voorzitter Magnette zowel N-VA-voorzitter De Wever als SP.A-voorzitter Rousseau te grazen heeft genomen: “Bedrog van deze omvang is echt uitzonderlijk. Als je in de Wetstraat een akkoord bevestigt met een ritueel, door elkaar de hand te geven of in dit geval de ellebogen tegen elkaar te drukken, wil een erecode dat je dat akkoord respecteert. Zeker als de partijvoorzitters hun woord geven, geldt dat als een heilig verbond. En dan zie je dat de voorzitter van de grootste Franstalige partij, in een crisis zonder weerga, een gegeven woord niet nakomt” (2).
Op 19 februari 2020 vaardigde de koning Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR) af om de onderhandelingen vlot te trekken. Na talloze gesprekken en onder druk van de toenemende crisis door het coronavirus, slaagden beide koninklijke opdrachthouders erin op 15 maart tien partijen een akkoord te doen sluiten: MR, Open Vld, CD&V, N-VA, PS, Sp.a, Groen, Ecolo, cdH en DéFi. De regering Wilmès I ging aan de Kamer een vertrouwensstemming vragen, waardoor zij een tijdelijke minderheidsregering zou worden met gedoogsteun vanuit de oppositie. Deze regering, Wilmès II, zou een beperkte looptijd hebben en zich beperken tot de bestrijding van de coronacrisis. Hiervoor zou de regering ook volmachten van het parlement krijgen, gesteund door de tien partijen.
En zo geschiedde. Op 16 maart ll. benoemde de koning Sophie Wilmès (MR) tot koninklijk formateur met als opdracht een regering te vormen met de partijen Open Vld, CD&V en MR. Toen bleek dat N-VA de regering Wilmès II geen vertrouwen zou geven in het parlement, maar wel zou instemmen met bijzondere volmachten. Op 17 maart ll. legde Wilmès opnieuw de eed af als eerste minister; haar regering zal uit dezelfde ministers bestaan als de regering Wilmès I. Zij vroeg het parlement om voor zes maanden volmachten en vertrouwen te verlenen., uitsluitend om de coronacrisis te bezweren. Intussen wordt er verder gezocht naar een regering met een parlementaire meerderheid en een volwaardig regeerakkoord. Op 19 maart ll. vond de vertrouwensstemming plaats en op 26 maart stemde de Kamer in met de gevraagde volmachten.
De coronapandemie
Toen de eerste berichten over een nieuw virus uit het Chinese Wuhan in januari ll. bij ons binnenliepen, beseften weinigen de ernst ervan. Pas toen er ook besmettingshaarden in Europa opdoken en duidelijk werd dat het coronavirus dodelijker was dan een gewone griep, begon men zich in medische kringen en bij meerdere overheden zorgen te maken. Toen er ook in België besmettingshaarden ontstonden, werd een groep met medische en andere experten opgericht, die advies verstrekt aan politici van de federale en deelstaatoverheden. Daarnaast werd de Nationale Veiligheidsraad, die concrete maatregelen voor de aanpak van de pandemie ontwerpt, geactiveerd.
Meerdere organen zijn verantwoordelijk voor een goed verloop. Voor het overleg inzake de volksgezondheid zijn er de “Risk Assessment Group” (risicoanalyse door experten van Sciensano en de gezondheidsautoriteiten), de “Risk Management Group” (maatregelen door politici van federale staat en deelstaten op basis van het advies van RAG) en een “Wetenschappelijk comité Coronavirus” (wetenschappelijk advies). Hieraan is nog een “Evaluatiecel” toegevoegd. Om beslissingen voor te bereiden zijn nog 7 specifieke cellen verantwoordelijk, o.a. een “socio-economische cel” en een “Economic Risk Management Group”. Tenslotte is de “Nationale Veiligheidsraad” verantwoordelijk
Voor het nemen van beslissingen; die worden voorbereid door het “Federaal Coördinatiecomité” (3).
Periodiek Jaargang 75 Nr 2
Ik mag vandaag verhopen u in goede gezondheid aan te treffen. Dat u dit leest is op zich al geruststellend, want Covid-19 (SARS-CoV-2) verlaat ons wellicht nimmer meer. En dat nieuw Corona-virus zal ook de activiteiten van het 98-jarige Verbond zeer sterk bepalen. De ouderdom lijkt al een waarschuwing, maar nog veel concreter is de leeftijd van zijn dierbare trouwe leden. Ongetwijfeld wordt het voor velen van ons wachten op het bevrijdende vaccin. Midden 2021? Laat ons duimen, want in 2022 hebben we een eeuwfeest te vieren. Herinner je de tweeën en nullen waar ik eind vorig jaar naar verwees.
Hadden we geluk op 22.02.2020 (let op de cijfers) toen we in Gent “Van Eyck” bezochten en ’s avonds na de ledenvergadering lekker bijeen, heerlijk konden tafelen te Destelbergen, mijn quarantaineplek. Het lijkt wel een eeuwigheid geleden. De unieke werken van de grootste Vlaamse primitief zijn alweer over de wereld verspreid. En de activiteit van mei in het Letterenhuis en de Handelsbeurs te Antwerpen is tot later uitgesteld. Toch werd ook in deze periode van lockdown de actualiteit strikt gevolgd. Tweemaal kwamen we tussen beide.
Eind maart al werd een brief verstuurd naar alle decanen Faculteit Geneeskunde om hen in kennis te stellen dat VAV de eisen van de Vlaamse geneesheer-assistenten in opleiding geformuleerd in een open brief van hun ledenorganisatie VASO onder de titel, “Midden in Coronacrisis dreigt men arts-specialisten in opleiding niet te betalen” voor 100 % steunt. De overweging om artsen in opleiding ‘technisch werkloos’ te maken en de uitbetaling van hun loon op te schorten is totaal in strijd met de deontologie.
Later in de tweede helft van april steunden we het initiatief van het Doktersgild Van Helmont rond
de zogenaamde contact-tracing.
Gezondheidszorgbeleid, buiten de grondwettelijk ‘voorlopig’ federaal gehouden materies, is een gemeenschapsbevoegdheid, en niet het minste preventie. Preventieve opsporing van Corona-besmettingen door contactonderzoek en misschien in een latere tijd bij middel van “apps” behoort dus tot de bevoegdheid van de Gemeenschappen.
De stelling dat de zogenaamde contactopsporing van mensen met besmetting door nieuw Corona virus een regionale bevoegdheid zou zijn, die men in een federaal kader kan realiseren is onwettig. De Vlaamse Regering moest hier haar volle verantwoordelijkheid opnemen en zo nodig opeisen, met name ook te Brussel. Zo’n 1.200 'contact-tracers' werden/worden gerekruteerd en opgeleid en de technische ondersteuning werd vervolgens operationeel door tussenkomst van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. En zo hoort het!
Iets heel anders nu, maar wel deels het gevolg van de pandemie. In het vorige nummer van Periodiek brachten we reeds onder de rubriek ‘Opinies’ een extern standpunt over bevoegdheidsoverdracht in zake gezondheidszorgbeleid. Logica is elk weldenkend mens eigen en dus valt het niet te verwonderen dat ook door anderen buiten het Vlaams Artsenverbond een samenvoeging van verwante bevoegdheidspakketten wenselijk wordt geacht. Helemaal nieuw en onverwacht is het standpunt van Prof. De Maeseneer zeker niet en recent bevestigt hij de noodzaak van regionalisering in een artikel waarin hij verwijst naar Italië. Citaat: ‘De eerste les is ongetwijfeld de nood aan een herexamen voor de zesde staatshervorming wat de gezondheidszorg betreft. In Italië zijn alle voorzieningen (preventie, zorg in eerste lijn en ziekenhuizen, volksgezondheid, dataverzameling…) afgestemd en gecoördineerd op het niveau van de regio’s.’ Inzake de verdere decentralisering van de gezondheidszorg zijn we dus alvast bondgenoten.
Het blijft voor ons echter duidelijk dat zijn voorstel om meteen in België vier (sic) evenwaardige regio’s deze bevoegdheden te geven onaanvaardbaar is. Het concept van gemeenschapsbevoegdheid over alle persoonsgebonden materies moet behouden blijven. Dit garandeert immers als enige de belangen van de Vlamingen in het Brusselse Gewest. Het voorbeeld van beleidsverantwoordelijkheid voor de kinderbijslag door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie te Brussel, zoals in de zesde staatshervorming ingevoerd, ook op de gezondheidszorg toepassen, zal voor de Nederlandstaligen in het Brusselse verstrekkende minoriserende en dus onaanvaardbare gevolgen hebben. Ook nu al wordt immers, ondanks alle wetgeving ter bescherming van deze groep Vlamingen, de taalwetgeving danig overtreden.
Ik hou het hierbij en wens elkeen veel leesgenot in deze tweede Periodiek van 2020. Er volgen er in deze vorm in elk geval nog twee. Wat later komt, zal in een volgend nummer worden gebracht. De beslissingen van de algemene vergadering moeten immers nog verder concreet worden uitgewerkt. De raad van bestuur komt voor het najaar zeker niet meer bijeen wegens de corona-crisis, daar nagenoeg elk bestuurslid, al was het maar om leeftijdsredenen, grote risico’s bij besmetting loopt. En uitgerekend diezelfde leeftijdsfactor maakt elektronisch vergaderen zeer moeilijk. Gelukkig loopt elektronische communicatie via e-post uitstekend, maar een definitieve en optimale uitwerking van de publicatievorm van Periodiek, die ook de niet elektronisch actieve leden bedient met een vorm van papieren versie, kan maar na echt persoonlijk overleg.
Eén garantie: we werken eraan.
Destelbergen, 10 mei 2020
Geert Debruyne, voorzitter
Periodiek Jaargang 75 Nr 1
Toelichting van het doel van het symposium
Oud-voorzitter en actief bestuurslid, Dr. Robrecht Vermeulen overleed iets meer dan één jaar geleden. Zoals steeds stipt aanwezig, was hij er ook op de bestuursvergadering van 2 juni 2019, nauwelijks vier maanden eerder. Daar werd de kiem gelegd van dit VAV-Symposium. Het eerste idee was “Gezondheidszorg voor de Vlamingen”, een soort verlenging op het symposium van 2017, over “Vlaamse gezondheidszorg na de 6de staatshervorming”. Robrecht bracht evenwel een extra thematische focus aan door op een nog actueler en dreigend probleem in zijn geliefde Brussel en de Vlaamse Rand te wijzen. De aanvullende subtitel vandaag werd dan ook “, met bijzondere aandacht voor Brussel en de Rand”. Zijn belofte, zonder moment van twijfel nakomend, bracht hij in de weken nadien zelf twee van de sprekers aan.
Uit dank en grote erkentelijkheid gaat daarom dit VAV-Symposium door onder zijn naam: ‘IN MEMORIAM Dr. Robrecht Vermeulen’. We verwelkomen vandaag van harte als eregasten, mevrouw Vermeulen en zoon Frederik.
Drukkingsgroepen moeten in deze tijden van regeringsvorming dubbel alert blijven, daar de beleidsopties voor in principe voor de volgende vijf jaar worden vastgelegd. Komt er nogmaals een periode van bevriezing van alle communautaire thema’s? Reeds op 4 april 2019 publiceerde het Vlaams Artsenverbond een politiek Memorandum:
“Naar een communautarisering van de gezondheidszorg en een Vlaamse sociale zekerheid”.
Een ruime meerderheid van Vlaamse artsen gaat voor een solidaire opsplitsing van de bevoegdheden voor Volksgezondheid. Dat is uitgerekend ook de unieke missie van het Vlaams Artsenverbond: deelstaten autonome verantwoordelijkheid geven voor het volledige gezondheidszorgbeleid.
Ondertussen wordt werk gemaakt van de efficiëntie van het gezondheidsbeleid federaal. Maar gebeurt dat aan beide kanten van de taalgrens? De eerste spreker brengt een stand van zaken rond de invoering van de ziekenhuisnetwerkvorming.
De demografische evolutie in Brussel en de Vlaamse Rand met de gevolgen voor de volksgezondheid baart steeds meer zorgen. Deze voormiddag brengt lezingen van een Brussels econoom en een Brusselse Vlaamse huisarts.
De eerste plaatst kanttekeningen bij het ‘regionaliseren’ van de gezondheidszorg, gewestelijke beleidsbevoegdheid, gecombineerd met een financiering door federale belastingen. De arts brengt de status praesens van het zorgaanbod voor Nederlandstaligen in Brussel en de Rand. Afsluiten doet, zoals twee jaar terug, de jurist. Wat kan een toekomstperspectief zijn binnen het juridisch institutioneel kader voor gezondheidszorg in Brussel en de Rand.
Er volgt wellicht een pittig debat, want om maar één gegeven te benoemen. Er bestaat een Europese richtlijn, die toelaat dat artsen uit andere EU-landen slechts één taal kennen om in België praktijk uit te oefenen …
Totaal onaangepast aan de Belgische situatie. En tot slot: ondanks demografische veranderingen in het hoofdstedelijk gewest en bij uitbreiding Vlaams-Brabant de laatste decennia, moeten de eisen van de Vlamingen er toch onverkort blijven gelden? Tijd voor een nieuw symposium over het Vlaams gezondheidsbeleid.
Van harte welkom elkeen.
Geert Debruyne, voorzitter
